Tiền đình (vestibular) và rối loạn xử lý giác quan ở trẻ tự kỷ

Hệ thống tiền đình là gì?

Ngoài 5 giác quan chúng ta đã biết, con người chúng ta còn một giác quan liên quan đến chuyển động và thăng bằng. Giác quan đó gọi là tiền đình.

Hệ thống tiền đình nằm ở tai trong. Khi chúng ta cử động đầu, chất lỏng ở ốc tai trong sẽ di chuyển xung quanh và cung cấp thông tin về vị trí của đầu và cơ thể bạn trong không gian, giúp chúng ta kiểm soát thăng bằng, chuyển động của mắt và định hướng không gian. Bên cạnh đó, hệ thống tiền đình cũng có các thụ thể giúp cơ thể chúng ta hiểu được lực hấp dẫn.

Trẻ tự kỷ thường có vấn đề về tiền đình, gây rối loạn xử lý cảm giác (Sensory Processing Disorder - SPD). Các em bị vấn đề tiền đình thường gặp khó khăn trong việc xác định vị trí của cơ thể trong không gian. Điều này có thể khiến các em cảm thấy mất thăng bằng và mất kiểm soát, khiến các em gặp vấn đề về vận động thô và vận động tinh như thiếu linh hoạt, vụng về hoặc sợ một số hoạt động thể chất nào đó.

Vai trò của hệ thống tiền đình đối với học tập và làm việc

 Tỉnh táo và tập trung

Hệ thống tiền đình giúp chúng ta tỉnh táo, do đó học sinh có thể tập trung học tập. Nếu không chú ý tốt, học sinh sẽ rất khó duy trì việc học hoặc lắng nghe giáo viên giảng bài. 

 Cân bằng và kiểm soát tư thế

Cân bằng và kiểm soát tư thế giúp chúng ta vận động trong không gian. Trẻ em bị rối loạn cảm giác liên quan đến tiền đình có thể giảm cơ hội học tập của chính mình. Nguyên nhân là khi trẻ gặp vấn đề với cân bằng và kiểm soát cơ thể, trẻ có thể bị tăng động hoặc ngược lại - phối hợp kém và dễ mệt mỏi hơn bạn bè mình.

 Nhận thức không gian

Nhận thức về không gian trước hết là điều quan trọng để đảm bảo chúng ta không va vào người khác khi di chuyển. Nó cũng đảm bảo, con bạn viết đúng các chữ cái và số của mình. Nếu hệ thống tiền đình gặp vấn đề, con bạn sẽ gặp khó khăn trong học viết cũng như vận động.

 Chuyển động của mắt

Tiền đình giúp chúng ta chuyển động mắt tới đúng đối tượng chúng ta cần quan sát. Chẳng hạn khi đọc, con bạn cần di chuyển mắt từ trái sang phải , sau đó di chuyển mắt từ phải sáng trái để không bỏ sót nội dung đọc. Để bắt bóng, con bạn cũng cần có khả năng theo dõi và tập trung vào bóng để tay bắt được bóng. 

Nhìn chung, hệ thống tiền đình có vai trò quan trọng đối với việc học tập của mỗi chúng ta!

Những dấu hiệu trẻ gặp vấn đề về tiền đình

Những đứa trẻ gặp vấn đề về tiền đình có thể gặp khó khăn với các kỹ năng vận động theo một số cách như sau:

 Trẻ vụng về

Các em dễ bị té ngã hơn so với những em khác và có thể di chuyển chậm hoặc né tránh các hoạt động phức tạp.

 Trẻ không thích hoạt động thể chất phức tạp

Trẻ có thể không thích các hoạt động thể chất phức tạp. Ví dụ: Các em không thích tham gia các hoạt động như nhảy, chơi cầu tuột, đi xe đạp,...

 Trẻ có trương lực cơ thấp và nhanh bị mệt 

Các em có thể gặp khó khăn khi ngồi thẳng trong thời gian dài, do đó trẻ có thể nhanh chóng nằm gục xuống bàn khi ngồi học.  Trẻ cũng có thể thõng vai, chống tay lên đầu hoặc thích nằm xuống khi các em phải ngồi hoặc đứng trong một thời gian dài.

 Trẻ tìm kiếm sự thăng bằng

Trẻ có xu hướng tìm kiếm sự thăng bằng bằng cách leo trèo, đánh đu, xoay tròn, lộn ngược.  Trong lớp học, các em khó có thể ngồi yên trên ghế hoặc trên thảm.

 Trẻ khó học

Trẻ gặp khó khăn trong việc đọc, viết và/hoặc làm toán.

 Trẻ hay chóng mặt, say tàu xe

Cha mẹ có thể làm gì khi con gặp vấn đề về tiền đình?

Nếu bạn nghi ngờ con mình có vấn đề về hệ thống tiền đình, hãy cân nhắc việc đưa con bạn đi gặp nhà trị liệu chuyên nghiệp về cảm giác. Việc tiếp cận trực tiếp với những nhà trị liệu có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Tuy nhiên, nếu bạn tìm kiếm những hoạt động tại nhà có thể giúp con bạn làm dịu cơ thể và tỉnh táo hơn, thì hãy xem xét những ý tưởng dưới đây:

 Nằm sấp trên ván trượt

 Chơi cầu trượt, đi qua cầu, đi cầu thang,...

 Chơi xích đu

Đu đưa qua lại giúp làm dịu hệ thần kinh.

 Quay

Hãy thật cẩn thận với việc quay vì nó có thể gây ra những phản ứng không mong muốn.

 Nhảy trên tấm bạt lò xo, nhảy lò cò

 Tập yoga

 Đi trên xà thăng bằng

 Chạy hoặc đi bộ

Nguồn tài liệu