Nói gì khi con mắc ADHD ở tuổi dậy thì cảm thấy bực bội

Những trẻ học tập và tư duy khác biệt thường dễ bực bội hơn các bạn đồng trang lứa. Các con có thể phản ứng mạnh với những điều tưởng chừng như nhỏ nhặt, nhưng thực tế lại là cả một thử thách đối với con. Vì vậy, đôi khi thật khó để hiểu được hành vi bạn đang chứng kiến — đó là tâm lý điển hình của tuổi mới lớn, hay là con đang phải đối mặt với một khó khăn thực sự?

Việc hiểu được nguyên nhân đằng sau hành vi sẽ giúp bạn giữ được bình tĩnh và phản ứng theo cách giúp cả bạn và con giảm bớt sự căng thẳng — thay vì khiến tình hình thêm căng thẳng.

1. Khi con bực bội vì học khác người

Hành vi bạn thấy: Bạn phát hiện một tờ bài tập bị vò nát trên sàn. Khi bạn hỏi đến, con bực bội nói: “Bài tập này thật ngớ ngẩn, cô giáo còn chẳng giải thích gì. Con không làm đâu!”

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang cư xử hỗn và cố tình trốn tránh làm bài tập.

Thực tế phía sau: Có thể con không hiểu bài, hoặc đang cảm thấy quá tải với khối lượng và yêu cầu học tập ngày càng cao ở cấp 2.

Cách phản hồi gợi ý: “Mẹ muốn giúp con. Con đã hỏi cô giáo để giải thích chưa? Hoặc con muốn mẹ cùng tìm cách làm bài này với con nhé?”

2. Khi con bực vì không muốn làm theo hướng dẫn

Hành vi bạn thấy: Đến giờ dọn dẹp trước khi ra ngoài chơi với bạn, bạn hỏi con đã dọn xong chưa. Con đáp: “Chưa. Mà chắc cũng không xong đâu!”

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang cố tình chống đối và thiếu hợp tác.

Thực tế phía sau: Có thể con không biết rõ "dọn sạch" nghĩa là gì. Một số trẻ gặp khó khăn trong việc tổ chức và duy trì sự gọn gàng, và con ngại thừa nhận điều đó.

Cách phản hồi gợi ý: “Mẹ không thích khi con nói với giọng mỉa mai như vậy. Mẹ sẵn sàng giúp con dọn cùng. Mình cùng tìm ra cách để giữ mọi thứ ngăn nắp hơn nhé.”

3. Khi con khó chịu vì tình huống xã hội

Hành vi bạn thấy: Khi con đi dự tiệc ở trường về, bạn hỏi con cảm thấy buổi tiệc thế nào. Con lờ đi, và khi bạn hỏi lại, con bực bội: “Sao mẹ cứ hỏi hoài vậy? Để con yên đi!”

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang giấu điều gì đó hoặc cư xử thiếu tôn trọng.

Thực tế phía sau: Có thể con đang gặp khó khăn trong việc hòa nhập. Một số trẻ không dễ dàng nhận biết các tín hiệu xã hội hoặc không biết cách kết nối với người khác.

Cách phản hồi gợi ý: “Mẹ không định làm phiền con — chỉ là con không trả lời nên mẹ hỏi lại. Nhưng cư xử như vậy là không ổn. Nếu con muốn nói chuyện về buổi tiệc sau thì mẹ luôn sẵn sàng lắng nghe.”

Nguồn tài liệu

Nội dung trong bài viết này được chuyển ngữ và biên tập từ bài gốc "What to say when your middle-schooler gets frustrated  (understood.org)".