Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) khác gì so với mất tập trung thông thường?

Bài viết dưới đây chỉ với mục đích cung cấp thông tin. Không nên tự chẩn đoán mà không tham khảo ý kiến chuyên môn của bác sĩ tâm thần.

MC gốc Việt Jeannie Mai từng chia sẻ cô gặp nhiều khó khăn từ nhỏ trong học hành vì chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD - attention deficit hyperactivity disorder). Thực tế đây không phải là căn bệnh hiếm gặp. Theo Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ (APA), khoảng 8.4% trẻ em và 2.5% người lớn trên toàn cầu mắc chứng bệnh này.

ADHD có nhiều điểm tương đồng với hiện tượng mất tập trung, hiếu động thông thường ở trẻ nhỏ. Do đó, không ít người nhầm tưởng con cái (hoặc chính mình) mắc bệnh, dẫn đến dùng thuốc sai cách. Đây là điều đã xảy ra ở Singapore, khi một số phụ huynh tự ý cho con uống thuốc đặc trị ADHD để tăng khả năng tập trung học bài cho các kỳ thi quan trọng.

ADHD khác gì so với mất tập trung thông thường?

Hiện nay, ADHD hay những cụm từ như “tăng động”, “rối loạn giảm chú ý” được sử dụng khá thường xuyên để miêu tả hiện tượng mất tập trung phổ biến trong cuộc sống. Tuy nhiên khi sử dụng không đúng ngữ cảnh, ADHD đồng thời bị hiểu một cách sai lệch.

Theo nghiên cứu của Microsoft, khoảng chú ý trung bình của con người hiện nay chỉ là 8.25s - ngắn hơn cả cá vàng (9s). Đây là kết quả của nhiều yếu tố đến từ bên trong (căng thẳng, lo âu) và bên ngoài (mạng xã hội và các kích thích âm thanh, ánh sáng). Trong đó nội dung ngắn nhờ khả năng “tiếp liều” dopamine liên tục đã làm khả năng chú ý của con người giảm đáng kể.

Do đó với người bình thường, họ vẫn có thể tập trung khi loại bỏ những yếu tố gây sao nhãng trên. Thậm chí khi mất tập trung dẫn đến trì hoãn, họ vẫn có thể xong việc khi đến thời điểm bị adrenaline “rượt sát nút”, dù có thể trễ deadline hoặc chất lượng không như ý.

Nhưng với người mắc ADHD, việc này không đơn giản như vậy. Họ gần như không thể tập trung hoàn thành công việc, dù có trễ deadline hay không bị điện thoại làm ảnh hưởng. Họ chỉ cải thiện vấn đề này khi được uống thuốc và điều trị với phác đồ của bác sĩ tâm thần.

Nghiên cứu so sánh phim chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng cho thấy, lượng chất xám và chất trắng trong não bệnh nhân ADHD ít hơn so với não người thường. Các khu vực thùy trán, nhân đuôi và thùy nhộng tiểu não của người bệnh ADHD cũng bị ảnh hưởng, khiến họ gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa các hoạt động khác nhau. Hệ quả là họ có cảm giác mọi thứ đang diễn ra cùng một lúc, dẫn đến cơ chế phản ứng là hành vi bốc đồng hoặc tăng động.

Hiểu đúng về ADHD

Dù có vài biểu hiện tương đồng, ADHD khác hoàn toàn so với mất tập trung thông thường. Bởi về bản chất, người bệnh ADHD bị tổn thương não bộ, khiến họ khó mà vận hành bình thường nếu không có phác đồ điều trị. Trong khi đó, người bình thường có thể cải thiện khả năng tập trung qua việc điều chỉnh cách tiêu thụ nội dung số, luyện tập thói quen, thiền và chánh niệm.

Vì vậy, ADHD cần được hiểu và trao đổi một cách đúng đắn hơn. Điều này sẽ hạn chế việc một chứng rối loạn dần bị xem nhẹ, và việc một hành vi bình thường lại bị đùa cợt quá mức và xem thành một chứng bệnh.

Nguồn tài liệu

Nội dung trong bài viết này được trích từ bài gốc "Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) khác gì so với mất tập trung thông thường?  (vietcetera.com)".