Nói gì khi con bạn (bậc tiểu học) cảm thấy bực bội và nổi giận

Hiểu được điều gì ẩn sau hành vi của trẻ sẽ giúp bạn giữ bình tĩnh và phản ứng theo cách hỗ trợ con tốt hơn. Dưới đây là một số tình huống thường gặp và những cách phản hồi gợi ý dành cho phụ huynh.

1. Bực bội khi phải làm theo hướng dẫn

Hành vi bạn thấy: Đã đến giờ đi ngủ, nhưng con vẫn dán mắt vào tivi và thậm chí ngồi đè lên điều khiển từ xa để bạn không tắt được.

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang cố tình trêu tức bạn.

Thực tế phía sau: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác. Việc thay đổi (chuyển tiếp) là một kỹ năng mà nhiều trẻ cần được hướng dẫn rõ ràng.

Cách phản hồi gợi ý: “Mẹ biết con rất muốn xem tiếp. Mẹ đã nhắc con trước 5 phút rồi. Bây giờ là lúc để chuẩn bị đi ngủ. Hãy tắt tivi nhé.”
 

2. Bực bội khi làm bài tập về nhà

Hành vi bạn thấy: Trong lúc làm bài, con bất ngờ bật khóc rồi vẽ nguệch ngoạc lên trang giấy.

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang tìm cách trốn tránh bài tập.

Thực tế phía sau: Bài tập có thể khiến trẻ lo lắng vì sợ sai hoặc không biết bắt đầu từ đâu.

Cách phản hồi gợi ý: “Mẹ thấy con đang rất căng thẳng. Có chuyện gì vậy? Mình thử cứu vãn lại trang giấy này nhé, rồi cùng tìm cách để việc học sau này dễ hơn.”
 

3. Bực bội trong tình huống xã hội

Hành vi bạn thấy: Trong bữa ăn, con liên tục ợ to một cách cố ý trong lúc người lớn đang trò chuyện.

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang cố gây sự chú ý hoặc thiếu lịch sự.

Thực tế phía sau: Một số trẻ khó theo kịp cuộc trò chuyện và không biết cách tham gia mà không ngắt lời. Khi không biết phải làm gì, con có thể cư xử không phù hợp.

Cách phản hồi gợi ý: “Con đang làm gián đoạn cuộc trò chuyện. Nếu muốn nói hoặc rời bàn, con có thể nói ‘con xin phép’ nhé.”
 

4. Bực bội khi làm việc nhà

Hành vi bạn thấy: Bạn bảo con dọn bàn ăn, nhưng 10 phút sau mới thấy chỉ có vài cái đĩa được đặt lên. Khi hỏi thì con gắt lên: “Con không thèm dọn cái bàn ngớ ngẩn đó!”

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang thô lỗ và thiếu tôn trọng.

Thực tế phía sau: Có thể con không biết chính xác “một cái bàn đã dọn xong” trông như thế nào.

Cách phản hồi gợi ý: “Có thể con thấy việc này thật ‘ngớ ngẩn’, nhưng mẹ cần con giúp mẹ. Mình cùng dọn một chỗ trước nhé, sau đó con tự làm phần còn lại. Không cần giống y hệt như mẹ làm đâu, mình có thể chỉnh lại khi cả nhà ngồi vào.”

5. Bực bội khi làm chưa xong việc được giao

Hành vi bạn thấy: Bạn nhờ con dọn bàn ăn. Mười phút sau, bạn quay lại thì thấy chỉ có mỗi mấy cái đĩa được đặt lên. Khi bạn hỏi, con gắt lên: “Con không thèm dọn cái bàn ngớ ngẩn đó!”

Suy nghĩ ban đầu của bạn: Con đang vô lễ hoặc thiếu hợp tác.

Thực tế phía sau: Có thể con không thật sự biết một bàn ăn hoàn chỉnh nên trông như thế nào, hoặc không biết bắt đầu từ đâu.

Cách phản hồi gợi ý: “Con có thể thấy việc này ‘ngớ ngẩn’, nhưng mẹ cần con giúp mẹ dọn bàn. Mình cùng làm mẫu một chỗ trước nhé, sau đó con làm tiếp những chỗ còn lại. Không cần hoàn hảo đâu — khi ngồi vào bàn, mình có thể chỉnh lại nếu cần.”

Nguồn tài liệu

Nội dung trong bài viết này được chuyển ngữ và biên tập từ bài gốc "What to say when your grade-schooler gets frustrated  (understood.org)".