Những câu hỏi thường gặp về trẻ tự kỷ

1. Thưa bác sĩ, cha mẹ có thể dựa vào các dấu hiệu nào để xác định trẻ có rối loạn phổ tự kỷ hay không?

Dấu hiệu cảnh báo tự kỷ ở trẻ bao gồm:

► Dưới một tuổi, trẻ không quan tâm đến âm thanh hay giọng nói của người chăm sóc.

► Trẻ không tương tác xã hội, không cười hoặc không nắm tay người lớn.

► Thích tập trung vào những hoạt động lặp lại như quay tròn hoặc nhìn ngón tay.

► Không giao tiếp bằng ánh mắt.

Trẻ từ một tuổi trở lên:

► Không phản ứng hoặc phản ứng kém khi được gọi tên.

► Không biết chỉ trỏ để yêu cầu.

► Không thể thể hiện sự đồng tình hoặc phản đối bằng cách gật đầu hoặc lắc đầu.

► Không khoe đồ cho người khác chơi cùng.

Những hành vi lặp đi lặp lại và phản ứng quá mức hoặc dưới mức đối với các cảm giác như sờ, gõ, ngửi cũng có thể là dấu hiệu tự kỷ. Nếu phát hiện dấu hiệu này ở con bạn, hãy đưa con đến chuyên khoa để được kiểm tra và tư vấn chính xác.

2. Vậy nguyên nhân ‘gốc rễ’ nào khiến trẻ rối loạn phổ tự kỷ, thưa bác sĩ?

Rối loạn phổ tự kỷ được xếp vào nhóm rối loạn phát triển thần kinh. Tức là, trẻ bị rối loạn chức năng sớm của não, có thể liên quan yếu tố gene do di truyền trong gia đình hay đột biến trong quá trình mang thai, ảnh hưởng đến chức năng căn bản của não bộ như: động cơ xã hội, giao tiếp cử chỉ, giao tiếp mắt, biểu hiện cảm xúc trên khuôn mặt, phối hợp lời nói và cử chỉ... Cha mẹ lớn tuổi sinh con cũng có nguy cơ trẻ bị tự kỷ cao hơn.

Thông tin cha mẹ nuôi con không tốt hay ông bà cho cháu coi thiết bị điện tử làm trẻ bị tự kỷ là sự tự gán ghép, cho đến nay chưa có chứng cứ khoa học.

3. Xin hỏi bác sĩ, cha mẹ phải làm gì khi biết con có rối loạn phổ tự kỷ?

Cha mẹ cần can thiệp ngay khi phát hiện. Trong ba năm đầu đời, trẻ có khả năng học nhanh và linh hoạt, đặc biệt trong việc giao tiếp.

Chương trình can thiệp cho trẻ tự kỷ được thiết kế dựa trên đánh giá phát triển của trẻ, tập trung vào điểm mạnh và tiềm năng của từng trẻ. Can thiệp sớm, khoa học, và đầy đủ thời gian có thể đem lại tiến bộ rõ rệt cho trẻ sau vài tháng. Tuy nhiên, để đảm bảo tiến bộ kéo dài, cần kiên trì và lặp lại can thiệp, điều này có ý nghĩa đặc biệt trong từng giai đoạn phát triển của trẻ.

4. Vậy cha mẹ đóng vai trò như thế nào trong việc đồng hành cùng con, thưa bác sĩ?

Cha mẹ đóng vai trò quyết định trong việc can thiệp điều trị rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em. Nếu cha mẹ chủ động tham gia và đầu tư thời gian, kiến thức tìm hiểu, chơi, tương tác, giao tiếp với con và tìm nhà chuyên môn có kinh nghiệm và can thiệp theo chứng cớ khoa học thì trẻ sẽ có tiến bộ.

Cha mẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng, là yếu tố quyết định trong việc can thiệp điều trị cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ

Ngược lại, cha mẹ không chấp nhận vấn đề của con, không quan tâm, không tìm phương pháp khoa học, cha mẹ mâu thuẫn, gia đình có nhiều căng thẳng, không giao tiếp với con thì trẻ không tiến bộ, có khi còn nặng hơn.