Mối liên hệ giữa chức năng điều hành và ADHD/ ASD

Không phải ai cũng hiểu về chức năng điều hành theo cùng một cách. Nhưng nhìn chung, đây là một nhóm các kỹ năng quan trọng giúp chúng ta:

► Tập trung chú ý: Hướng sự tập trung vào một việc cụ thể.

► Lên kế hoạch và tổ chức: Sắp xếp công việc, thời gian và không gian một cách hiệu quả.

► Bắt đầu và duy trì công việc: Khởi động nhiệm vụ và giữ vững sự tập trung cho đến khi hoàn thành.

► Quản lý cảm xúc: Kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc của bản thân.

► Theo dõi tiến độ: Nhớ những gì mình đã làm và những gì cần làm tiếp theo.

Những kỹ năng này ảnh hưởng đến chúng ta trong mọi khía cạnh của cuộc sống, từ gia đình, công việc, học tập đến các mối quan hệ xã hội.

3 nhóm kỹ năng chính của chức năng điều hành

Theo nhiều chuyên gia, 5 kỹ năng chính của chức năng điều hành được chia thành 3 nhóm chính sau:

1. Bộ nhớ làm việc (Working Memory)

'Bộ nhớ làm việc - Working Memory' là khả năng giữ thông tin trong tâm trí và sử dụng nó sau đó.

Ví dụ:

Một nhân viên có thể sử dụng kỹ năng này để nhớ thông tin cần thiết cho một dự án lớn, như một bài thuyết trình hoặc một báo cáo.

2. Nhận thức linh hoạt (suy nghĩ linh hoạt)

Ví dụ:

Một học sinh có thể sử dụng kỹ năng này để giải một bài toán bằng hai cách khác nhau hoặc tìm mối liên hệ giữa các khái niệm.

3. Kiểm soát các ức chế (bao gồm tự kiểm soát)

'Kiểm soát ức chế - Inhibitory control' bao gồm khả năng tự kiểm soát là khả năng bỏ qua sự phân tâm và chống lại cám dỗ.

Ví dụ:

Một đứa trẻ có thể sử dụng kỹ năng này để tránh trả lời vội vàng trong lớp học hoặc ngồi yên cho đến khi bữa tối xong. Kiểm soát ức chế cũng giúp mọi người tránh hành động bốc đồng.

Những kỹ năng khác liên quan đến chức năng điều hành

Dưới đây là một số kỹ năng khác gặp vấn đề có thể gây thêm trở ngại cho những người gặp khó khăn với chức năng điều hành:

Suy ngẫm

Suy ngẫm là quá trình cho phép mọi người dừng lại và suy nghĩ trước khi phản ứng với điều gì đó. Kỹ năng này là chìa khóa để giải quyết vấn đề. Càng luyện tập, người lớn và trẻ em càng giỏi suy ngẫm.

Tốc độ xử lý

Mọi người cần trải qua một quá trình suy ngẫm nhanh chóng để giải quyết vấn đề kịp thời. Đó là nơi tốc độ xử lý phát huy tác dụng. Một số chuyên gia coi kỹ năng này là động cơ thúc đẩy cách mọi người sử dụng các kỹ năng chức năng điều hành để giải quyết vấn đề và đạt được mục tiêu.

Mối liên hệ giữa chức năng điều hành và AHDH/ ASD

Trẻ em/ người lớn bị Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) hay bị Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) thường gặp khó khăn trong việc tập trung, kiểm soát xung động và tổ chức công việc hay gặp khó khăn trong việc hiểu và đáp ứng các tín hiệu xã hội, lên kế hoạch và thực hiện các nhiệm vụ. Đây đều là những biểu hiện của việc suy giảm chức năng điều hành.

Nguồn tài liệu

Nội dung trong bài viết này được chuyển ngữ và biên tập từ bài gốc "The 3 areas of executive function (understood.org)".