Khuyết tật trí tuệ/ Thiểu năng trí tuệ (Intellectual Disability)

Khuyết tật trí tuệ/ Thiểu năng trí tuệ (Intellectual Disability) là gì?

Khuyết tật trí tuệ hay còn gọi là Thiểu năng trí tuệ (Intellectual Disability - ID) là tình trạng hoạt động trí tuệ dưới mức trung bình. Cụ thể, đây là trạng thái không thể học hoặc khả năng học tập bị hạn chế do có vấn đề trong phát triển trí tuệ, rối loạn trong tiếp thu, hạn chế về hành vi thích ứng.

Mức độ khuyết tật trí tuệ trải dài từ rất nhẹ cho đến rất nặng. Trẻ khuyết tật trí tuệ gặp khó khăn trong việc hiểu những gì người khác muốn và cần. Đối với những trẻ khuyết tật trí tuệ nặng cần được chăm sóc suốt đời.

Trẻ chậm phát triển trí tuệ học hỏi và phát triển chậm hơn so với các bạn cùng lứa tuổi. Vì vậy, trẻ chậm phát triển trí tuệ mất nhiều thời gian để học nói, đi lại, tự mặc quần áo, tự ăn uống,… và gặp nhiều khó khăn trong việc học ở trường.

Nguyên nhân gây ra khuyết tật trí tuệ

① Bất thường bẩm sinh: Hội chứng Down, bất thường nhiễm sắc thể, Phenylketon niệu, chứng đần độn (suy giáp bẩm sinh),...

② Bất thường khi mang thai: mẹ bị giang mai, Rubella, sử dụng ma túy, tiếp xúc với phóng xạ,...

③ Bất thường trong quá trình sinh nở: tình trạng thiếu oxy liên tục, tổn thương não trong quá trình sinh nở,...

Các triệu chứng của Khuyết tật Trí tuệ là gì?

► Bé chậm ngồi, chậm bò, chậm đi hơn những đứa trẻ khác.

► Bé cũng học nói muộn và khó nói hơn những đứa trẻ khác.

► Bé khó ghi nhớ và mất nhiều thời gian để ghi nhớ.

► Bé gặp khó khăn trong việc hiểu các quy tắc xã hội.

► Bé không thể hiểu được kết quả/ hậu quả hành động của những người khác.

► Bé gặp khó khăn trong việc giải quyết vấn đề(hạn chế trong kỹ năng giải quyết vấn đề)

Chẩn đoán Khuyết tật trí tuệ

Theo Sổ tay chẩn đoán và thống kê Hoa Kỳ về các rối loạn tâm thần tái bản lần 5, Khuyết tật trí tuệ (Rối loạn phát triển trí tuệ) là một khuyết tật phát triển đặc trưng bởi sự thiếu hụt cả về chức năng trí tuệ và cả về khả năng thích ứng trong xã hội, thực tiễn, hạn chế trong việc hiểu khái niệm.

Phương pháp điều trị Khuyết tật trí tuệ

Phương pháp điều trị khuyết tật trí tuệ chú trọng vào điều trị bệnh tâm thần thứ phát và điều chỉnh thích ứng xã hội với các chương trình giáo dục đặc biệt toàn diện như: đào tạo kỹ năng thích ứng, đào tạo kỹ năng xã hội và đào tạo nghề cho trẻ. Ngoài ra, giáo dục gia đình cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì những kỳ vọng thực tế đối với trẻ khuyết tật trí tuệ, đồng thời cải thiện khả năng của trẻ và giúp trẻ nâng cao lòng tự trọng.

Không có loại thuốc nào có thể cải thiện trí thông minh. Tuy nhiên, khuyết tật trí tuệ làm tăng nguy cơ phát triển các rối loạn hành vi và rối loạn tâm thần khác, nên nếu khuyết tật trí tuệ có kèm theo các khuyết tật khác thì cần phải sử dụng một số loại thuốc thích hợp.

Liệu pháp ngôn ngữ

Liệu pháp ngôn ngữ là phương pháp điều trị được biết đến rộng rãi nhất hiện nay. Thời gian và phương pháp điều trị sử dụng liệu pháp này sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ khác biệt trong tiếp thu ngôn ngữ mong đợi ở mỗi lứa tuổi (chẳng hạn như ngôn ngữ biểu đạt và ngôn ngữ tiếp thu) và cũng khác nhau tuỳ theo tình hình phát triển của trẻ. 

Ngày nay, liệu pháp ngôn ngữ thường được kết hợp với vui chơi. Cách kết hợp này giúp trẻ chậm phát triển kỹ năng xã hội được thể hiện bản thân thông qua vui chơi và nhờ vậy trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ. 

Liệu pháp âm nhạc

Liệu pháp âm nhạc là phương pháp sử dụng âm nhạc để trị liệu chứ không chỉ đơn thuần là để giải trí. Liệu pháp này được thực hiện thông qua các hoạt động âm nhạc đa dạng như nghe nhạc, biểu diễn trực tiếp, phát biểu cảm nghĩ sau khi nghe nhạc,...

Bởi vì âm nhạc gây hứng thú ở trẻ nên thông qua liệu pháp âm nhạc sẽ có thể giúp trẻ phát triển cảm xúc, giúp định hình hành vi tình cảm của trẻ theo hướng mong muốn, đồng thời giúp trẻ cải thiện kỹ năng xã hội. Về cơ bản, liệu pháp này có nhiều tác động đến sự chậm phát triển cảm xúc ở trẻ.

Liệu pháp nghệ thuật

Tương tự với liệu pháp âm nhạc, liệu pháp nghệ thuật cũng là phương pháp thông qua các hoạt động nghệ thuật để giúp trẻ thể hiện cảm xúc và ổn định cảm xúc. Liệu pháp này rất hiệu quả đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (trẻ dưới 3 tuổi) bị căng thẳng về cảm xúc hoặc cảm xúc không được ổn định.

Các hoạt động nghệ thuật giúp các nhà trị liệu hiểu được cảm xúc và tình trạng của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Hoạt động trị liệu/ Trị liệu hoạt động (Occupational therapy - OT)

Hoạt động trị liệu/ Trị liệu hoạt động là phương pháp cho trẻ thực hiện các hoạt động thường ngày, cần thiết trong cuộc sống với mục đích trị liệu. Phương pháp này nhắm vào cải thiện các vấn đề thể chất, nhận thức và tâm lý xã hội trong các tình huống khác nhau gây ra bởi chậm phát triển và khuyết tật ngẫu nhiên. Hoạt động trị liệu có thể kết hợp với liệu pháp tích hợp giác quan cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thông qua các trò chơi và các bài tập khác nhau.

*Hoạt động trị liệu (OT) tập trung vào các hoạt động tự chăm sóc và sự cải thiện trong phối hợp vận động giữa cơ và khớp, đặc biệt ở các chi trên. Không giống như vật lý trị liệu, chỉ tập trung vào cơ lực và tầm vận động khớp, hoạt động trị liệu tập trung vào các chức năng sinh hoạt hằng ngày.

Liệu pháp tích hợp giác quan/ Liệu pháp tích hợp cảm giác

Tất cả các giác quan của cơ thể chúng ta như thị giác, xúc giác, vị giác, tiền đình và tri giác... không tách rời nhau mà luôn có thể tích hợp với nhau. Phương pháp liệu pháp tích hợp giác quan là phương pháp điều trị cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có giác quan chậm đáp ứng do bị hạn chế trong khả năng tích hợp. Liệu pháp tích hợp cảm giác là thành phần cơ bản của trị liệu hoạt động và thường được thực hiện trong khi tiến hành trị liệu hoạt động.

Phương pháp giáo dục thể chất đặc biệt

Đây là phương pháp điều trị hiệu quả cao cho trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi bị chậm vận động và chậm chậm phát triển xã hội. Phương pháp này tập trung vào phát triển thế mạnh của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thông qua một chương trình dài hạn. Đặc biệt khi trị liệu nhóm chương trình này có tác dụng lớn trong việc cải thiện các kỹ năng xã hội của trẻ.  Chương trình này cũng giúp những trẻ có khuynh hướng hiếu chiến giải toả năng lượng.

Trị liệu tâm lý và liệu pháp vui chơi

Phòng điều trị dành cho liệu pháp này thường ấm cúng và đầy đủ các thiết bị vui chơi. Các thiết bị vui chơi này không chỉ để chơi mà còn gắn với một mục đích rõ ràng, cụ thể trong việc dẫn đến hành vi tích cực của trẻ.