Giúp trẻ tự kỷ điều hòa cảm giác thông qua các trò chơi

I. Điều hòa cảm giác/ điều hòa giác quan (Sensory Integration) là gì?

Cơ thể của chúng ta có nhiều giác quan khác nhau. Bằng cách điều hòa, cân bằng các giác quan này, chúng ta mới có thể sống cuộc sống bình thường. Ở trẻ khuyết tật, vì các giác quan như xúc giác, thị giác, khứu giác, vị giác, tiền đình, tri giác, v.v. bị chậm phát triển hoặc bị rối loạn xử lý nên trẻ thường thể hiện sự sợ hãi, phản ứng thái quá, nhạy cảm hay vô cảm…

Bằng cách tìm kiếm hoặc né tránh các kích thích, trẻ sơ sinh có vấn đề về điều hòa giác quan có thể nhận biết các cảm giác của cơ thể. Tuy nhiên, phương pháp tạo ra các kích thích để giúp trẻ nhận biết các cảm giác chỉ có tính tạm thời. Vì vậy, bạn nên thông qua chương trình huấn luyện để giúp trẻ rèn luyện một cách tự nhiên và có thể tự mình cải thiện kỹ năng xử lý cảm giác.

II. Các hoạt động vui chơi giúp trẻ tự kỷ điều hòa cảm giác

Băng qua cầu

Dùng các đồ vật như sách, đệm, các khối… xếp thành cái cầu và cho trẻ bước lên, đi qua cầu, sau đó quay lại điểm xuất phát. Để trẻ cảm nhận được cảm giác hoàn thành, bạn có thể đặt kẹo hay một phần thưởng ở đích đến. Để rèn luyện tiền đình và tăng khả năng nhận thức cho trẻ bạn có thêm vào hoạt động một số chuyển động.

Mat-xa bóng

Nhiều trẻ tự kỷ có khả năng phòng vệ bằng xúc giác. Đối với những trẻ có xúc giác nhạy cảm thì mat-xa toàn thân trong bể bóng rất hiệu quả. Ban đầu, trẻ có thể sẽ sợ hãi, la hét, khóc lóc hoặc tự làm hại bản thân. Trong trường hợp này, bạn có thể bắt đầu chơi chỉ với một phần cơ thể mà không cần bắt trẻ nằm xuống hoặc bạn có thể lăn một vài quả bóng quanh cơ thể trẻ (ví dụ như dùng tay di chuyển quả bóng từ đầu đến chân trẻ…)

Các kích thích quay đa dạng

Nhiều trẻ tự kỷ có khả năng phòng vệ bằng xúc giác và tiền đình hoặc không nhạy cảm, hoặc nhạy cảm quá mức. Trẻ trong trường hợp này hay tự kích thích mình bằng các hành vi như tự mình xoay vòng tròn, xoay người qua một bên. Đối với những trẻ như vậy, bạn nên tạo ra các kích thích quay đa dạng hơn cho bé bằng cách cho bé ngồi lên xích đu rồi đẩy xích đu sang trái, sang phải, đẩy lên trước, đẩy lùi về sau. Điều này sẽ giúp bé cảm nhận được tốc độ, lực mạnh hay yếu.

Cuộn Kimpap

Cuộn kimbap: Đặt trẻ trong nệm, cuộn lại và xoay. Bạn hãy xoay bé qua trái, qua phải, lăn tới lăn lui. Lưu ý là bạn đừng làm đều tay mà hãy điều chỉnh độ mạnh yếu để bé cảm nhận được lực. Một chiếc chăn quấn quanh người cho phép bé kiểm soát các giác quan của mình ở một mức độ nào đó.

Chơi với bóng Gymball giúp trẻ điều hòa cảm giác

Trò chơi Gimbal giúp trẻ di chuyển cơ thể theo hướng xuống dưới. Phương pháp chơi này giúp trẻ phát triển nhận thức về cơ thể.

Chuẩn bị: Bóng Gimbal: 45cm / 65cm / 75cm / 1m 

1. Cho trẻ ngồi trên gimbal (quay mặt về phía trước), nắm lấy hông trẻ và giật lên xuống

2. Nếu trẻ có thể tự chạy, hãy để trẻ tự do cầm quả bóng Gimbal và chạy

3. Cho trẻ ngồi trên gimbal, giữ chân trẻ và di chuyển quả bóng qua lại từ từ.

(Cho phép đứa trẻ tự cân bằng)

4. Cho trẻ ngồi trên gimbal, giữ chân trẻ và di chuyển chậm từ bên này sang bên kia.

5. Đặt trẻ trên gimbal và xoay trẻ từ từ (Xoay qua trái rồi xoay qua phải)

6. Đặt bóng Gimbal sát tường, cố định bóng bằng đầu gối, nắm tay (hay giữ vai) trẻ.

Đặt trẻ lên bóng Gimbal để trẻ có thể nhún.

7. Cho trẻ nằm trên gimbal, giữ chân trẻ và đẩy sang trái sang phải, tới lui. 

(Lúc này, trẻ có thể dùng tay để vịn trên sàn.)

8. Cho trẻ nằm sấp vào bóng Gimbal, ấn lưng trẻ và xoay vòng.

9. Đặt trẻ nằm ngửa trên gimbal và thực hiện theo cách tương tự.

10. Cho trẻ nằm sấp trên Gimball. Mẹ nằm đè lên người con: nằm bên trái, nằm bên phải.

Sau đó đổi tư thế cho trẻ nằm ngửa và làm tương tự.

- Cách này giúp trẻ cảm nhận thân nhiệt, xúc giác, cân nặng của mẹ.

11. Cho trẻ nằm úp mặt trên gimbal và mẹ nằm đè lên bé cùng hướng.

Sau đó, mẹ lăn bóng lên xuống, trái phải.

– Bài tập này giúp bé cảm nhận sức nặng của mẹ, và tăng sức mạnh cho cơ bụng.

12. Cho trẻ nằm sấp, giữ chân trẻ để trẻ vươn 2 tay ra chống sàn và kéo thẳng lưng.

13. Ngồi cách xa bức tường, mẹ ngồi cùng phía với con và đẩy gimbal về phía tường.

Lặp lại động tác khi quả bóng bị trả về. Hãy để cho bé được đẩy từ từ.

- Đẩy nhẹ / mạnh để giúp bé cảm nhận sức mạnh.

14. Hai mẹ con ngồi đối diện đẩy và nhận bóng gimball.

15. Hai mẹ con ngồi đối diện tung và nhận bóng gimball.

16. Hai mẹ con ngồi đối diện ném bóng gimbal vào đối phương để đối phương bắt bóng.

17. Cho bé đá bóng gimball

(Nếu bé không biết cách đá, bạn hãy nép sát vào người bé và đá cùng với bé)

* Hình ảnh và video minh họa trong bài viết này được cắt từ video của kênh Touch Eye TV.